Hürriyet Gazetesi muharrirlerinden Noyan Doğan, köşesine gelen soruları yanıtladı. İşte kısa çalışma ödeneğinden emekliliğe birçok sorunun cevabı.
KISA ÇALIŞMADA PRİM YATIRILMAZ
Soru: İşyerinde Aralık 2020 ile Haziran 2021 tarihleri ortasında kısa çalışma ödeneğindeydim. Bu mühlet zarfında 1841,63 lira fiyatımı devlet, kalanını şirket tamamladı. Bu müddet boyunca sigortam her ay bir yahut iki gün yatırıldı. SGK’ya bildirim yapıp dava açsam olumlu sonuçlanır mı? Burak Ç.
Karşılık: Kısa çalışma ödeneğinde çalışanın sigorta primlerini devlet yahut patron yatırmıyor.
Lakin, patronun kısa çalışma ödeneğinin üzerine tamamladığı maaş kadar çalışanın sigorta primlerini yatırma mecburiliği bulunuyor.
Bu kurallarda patronunuzun ödediği maaştan priminizi yatırması gerekiyordu.
Bunun için yasal hakkınızı arayabilirsiniz, kısa çalışma ödeneğindeki mühlet için prim yatırılmadığından yasal hakkınız oluşmuyor.
KIDEM BRÜT FİYATA NAZARAN HESAPLANIR
Soru: Son çalıştığım işyerinde Nisan 2010 yılından beri vazife yapıyorum. Kıdem tazminatımı alarak ayrılmak kelam konusu olursa, kıdem tazminatı hesaplaması yaparken yalnızca yıllık bir maaş olarak mı hesaplanmalıdır? Duran M.
Karşılık: Her tam yıl için 30 günlük brüt fiyatınız fiyatında kıdem tazminatı alacaksınız.
Aylık brüt maaş, ikramiye, prim, yol ve yakacak yardımı üzere tüm fiyatları kapsayan giydirilmiş brüt fiyat üzerinden hesaplanıp, çalışılan yıl ile çarpılarak kıdem tazminatı toplamına ulaşılıyor. Lakin tazminatın tavanı var, o da bugün için 8 bin 284 lira.
FAZLA PRİMLERİ İADE ALAMAZSINIZ
Soru: Emeklilik koşullarını sağlamış olmakla birlikte yaş sonuna takılan sigortalılar fazladan ödenen sigorta primlerini iade alabilirler mi? Buna nazaran ödemem gereken pirim sayısını 3000 güne yakın ölçüde aştım ve çalışmaya devam edersem 3000 gün civarı daha aşacağım. Koray H.
Yanıt: Prim iadesinin muhakkak kaideleri var. Birden fazla sigortalı işte çalışanlar ve yüksek maaşlı çalışanların SGK tarafından tavan fiyatın aşılması halinde prim iadesi hakkı doğar.
Fakat emekli maaşı çalışanın mevcut prim gün sayısı üzerinden hesaplanıyor. Bu nedenle prim iadesi alamazsınız.
YETİM AYLIĞINIZ KESİLİR
Soru: İş müracaatında bulunacağım. Koşullar ortasında emekli aylığı almıyor olması ibaresi var. Babam vefat ettiği için yetim aylığı alıyorum. Bu durumda müracaat yapabilir miyim? Hasret B.
Karşılık: Kız çocukları evleninceye, çalışmaya başlayıncaya ve kendi çalışmasından ötürü emekli aylığı alana kadar yetim aylığı almaya devam ederler lakin çalışmaya başlayınca yetim aylıkları kesilir.
65 YAŞ AYLIĞI ALINABİLİR
Soru: Tanıdık biri 65 yaş aylığına başvurdu. Eşinden ayrıldı. Tüm koşulları yerine getiriyor. Müracaat yaptı, ‘çocukların durumu düzgün sana aylık bağlayamayız’ dendi. Eşinden nafaka alamıyor o da zati 65 yaş aylığı alıyor. Gereksinim sahibi kişi ne yapmalı?
Yanıt: 65 yaş aylığının yani yaşlılık aylığının belli kuralları var. Bunlardan biri de muhtaçlık hududundan az geliri olması ve bunun da valiliklerce ve kaymakamlıklarca tespit edilmesi.
Bu tespit yapılırken de kişinin yalnızca kendisinin ve eşinin gelirine bakılıyor.
Eşlerin tıpkı konutta yaşayıp yaşamamaları da dikkate alınmıyor. Bu durumda 65 aylığını alabiliyor olması gerekir.
EMEKLİLİK İÇİN YAŞI BEKLEYECEKSİNİZ
Soru: 1 Şubat 1995 yılında işe başladım ve hala çalışmaktayım. Doğum tarihim 12 Mart 1972, şu ana kadar olan sigorta pirimim 9436 oldu. Buna nazaran ne vakit emekli olabilirim? Ferhan U.
Karşılık: 1995 sigorta başlangıcı olanlar 25 yıl çalışıp, 5750 prim günü doldurduklarında 55 yaşında emekliliğe hak kazanıyorlar. Sizin çalışma yılınız ve prim gün sayınız dolmuş. Emeklilik için yaşı bekliyorsunuz.
