Mesai arkadaşları, meslektaşları ve dış haberciliği O’nun yanında öğrenen gazeteciler duayen gazeteci Sami Kohen’e veda ettiler: Sağduyunun sesiydi. Onunla konuşamadığımız gün biz eksiktik. Ve artık daima eksiğiz. İşiyle hayat bulan, yazdıklarıyla yaşama sevincini katlayan bir insandı. Sahip olduğu, temsil ettiği bütün bu hasletlerle, ölçülerle Sami Kohen her şeyden evvel bir kurumdu.
‘Büyük bir kayıp’
Altan Öymen (Gazeteci): Sami Kohen, Türk basınında dış haberlerin sistematik bir halde izlenmesine ve yorumlanmasına en büyük katkıyı yapan gazetecimizdi. Babası Albert Kohen de gazeteciydi. İstanbul’da Ladino ve Fransızca lisanlarında çıkardığı gazete ve mecmualar vardı. Gazeteciliğe birinci adımlarını o yayın organlarında attı. O zamanki Yeni İstanbul ve İstanbul Ekspres gazetelerinde çalıştı. 1954’ten sonra ise Milliyet’te Abdi İpekçi’nin takımının en faal gazetecilerinden biri oldu. Günlük gazetelerimizde dış haberlerin izlenmesi ve yorumlanması o vakte kadar ekseriyetle Anadolu Ajansı bültenlerine dayanılarak gerçekleştirilirdi. Kohen’in Milliyet’te kurduğu ve uzun yıllar yönettiği dış haberler servisi, o haber ve yorumların en tesirli kaynağı haline geldi ve birçok gazeteyi de tıpkı yolda örgütlenmeye teşvik etti. Kohen, vefatına kadar süren o çalışmalar sırasında, günlük yazılarının yanında, dış seyahatlerindeki izlenimlerini yansıtan röportajlarını da yayımlıyordu. Birebir vakitte yıllarca idare heyeti üyeliğini yaptığı Memleketler arası Basın Enstitüsü olmak üzere, gazetecilik kuruluşlarının aktifliklerine de katkıda bulunuyordu. Vefatı, gazeteciliğimizle birlikte tüm düşün ve kültür hayatımız için çok büyük bir kayıptır. Onu hürmetle, sevgiyle anarım. Ailesine, yakınlarına ve dostlarına başsağlığı dilerim.
‘O’nu çok özleyeceğiz’
Tunca Bengin (Milliyet Yazarı): Sami Abi’nin Milliyet Gazetesi ile bütünleşen ömrü, olaylarla ve dünyayla yaşamanın ötesinde gazetecilik dersi vermekle de geçti. Hala Milliyet’te olanlar, daha evvelce olup da bugün farklı kalanlar, hatta hiç birebir çatı altında bulunmayanlar dahi ondan çok şey öğrendi. Hem de yalnızca haber, habercilik manasında değil, insani ve beşerî münasebetler açısından da. Zira Sami Abi bilgeliği ve müsamahasıyla sağduyunun sesiydi birebir vakitte. O’nu çok özleyeceğiz…
‘Artık daima eksiğiz’
Menderes Özel (Milliyet Yazı İşleri Müdürü): 2008’de Milliyet Dış Haberler Servisi’ne müdür olduğumda beni keyifli eden terfim de Sami Kohen’in kurduğu serviste, bir vakitler onun oturduğu koltuğa geçmiş olmamdı.
Gazeteciliğe Mayıs 1996’da Milliyet Dış Haberler Servisi’nde stajyer olarak başladım. Sami Abi, Dinçer Abi’yle (Güner) birlikte beni mesleğe bağlayan, dış haberci şuurumun temellerini atan kişi oldu. Onun aydınlattığı yolda yürüyerek büyüdük biz. Dış habercilik genlerinde vardı. Ayak üstü yahut değil rutin gündem toplantılarımız mesai rutinimizin bir kesimiydi. Dış haberler sayfasında attığım manşetleri beğenmediği günler de olurdu. Fakat bunu çatık kaşlarla değil her vakit güler bir yüzle söz ederdi. Manşet bulamadığımda ‘İmdat’ diye aradığım kişi de Sami Abi oldu daima. ‘Sami Abi bunu muharrir mısın, okurlarımız etraflıca öğrensin’ diye sorduğumda asla geri çevirmez, hatta aşkla yazardı. Onunla konuşamadığımız gün biz eksiktik. Ve artık daima eksiğiz. Siyasi istikamet fark etmeksizin herkesin önünde hürmetle eğildiği bir gazeteciydi. Bunu bilen bilir; bilmeyen bugün Milliyet sayfalarındaki veda bildirilerini okusun. Türkiye seni unutmayacak Sami Abi…
‘Hoşça kalın Sami Abi…’
Levent Köprülü (Milliyet Dış Haberler Müdürü): İşiyle hayat bulan, yazdıklarıyla yaşama sevincini katlayan bir insandı Sami Kohen. Son devirde yazılarına orta vermiş olmasından kaynaklanan huzursuzluğunu, haftada bir yaptığımız röportajlarla gidermeye başlamıştı. Bir gün evvelden arar ve ‘Yarın konuşuyoruz değil mi?’ diye sorar, kendince hazırlıklar yapardı. Bir gün sonrasında ise tekrar arayıp teşekkür eder, ‘İyi oldu değil mi?’ diyerek, adeta onayımı almak isterdi. Sohbet için aradığında da ‘Başın sıkışırsa orta, elimden geldiğince yardımcı olurum’ kaygısı. İşine çok titiz, naif, hatırşinastı. Onu tanımış olmak, kendisiyle çalışmak, benim için her vakit bir gurur vesilesi olacak. Hoşça kalın Sami Abi…
‘Milliyet’in tarihiydi’
Haslet Soyöz (Milliyet Gazetesi karikatüristi): Sami Abi, Milliyet’in en eskisiydi. Milliyet’in bir noktada tarihiydi. İşini çok ciddiye alan ve önemli halde yapan beyefendi bir insanı kaybettik. Hayatını işine adamıştı. Objektif gazetecilik kriterlerinden taviz vermezdi. Abdi İpekçi ekolünün yaşayan, İpekçi vaktinden kalan son temsilciydi. Üzgünüm, yeri kolay kolay doldurulamaz.
‘İyi gazeteciliğin sembolü’
Sedat Ergin (Hürriyet Gazetesi yazarı): Sami Kohen’in Türk basın tarihinde çok özel bir yeri var. Öncelikle Türk basınında birinci dış haberler servisini kuran ve sonrasında dış haberciliğin bir alan olarak yerleşmesinin önünü açmış olan kişidir. Köşe müellifi olmasına karşılık hiçbir vakit alandan kopmamış, muhabir ruhunu ve heycanını hiç kaybetmemiştir. Ortaya koyduğu mesaiyle, üniversal gazetecilik prensipleriyle özdeşleşmiş çizgisiyle Türk basınına hayatı boyunca büyük paha katmıştır. Her vakit kaliteli, düzgün, düzgün gazeteciliğin sembol isimlerinden biri olmuştur. İşte sahip olduğu, temsil ettiği bütün bu hasletlerle, ölçülerle Sami Kohen her şeyden evvel bir kurumdu. Türkiye, dün sırf eşsiz bir insanı, büyük bir gazeteciyi değil tıpkı vakitte çok pahalı bir kuruluşunu de kaybetmiştir Sami Bey’in vefatıyla.
Tahir Özyurtseven (Gazeteci): Sami Ağabeyi birinci tanıdığım yer 1977 Milliyet’inin Cağaloğlu binasındaki teleks odasıydı. O dış haberler şefi, ben üniversite öğrencisi bir stajyerdim. Ona dünyanın en uzak ülkelerinden gelen bildirileri görünce çok şaşırmıştım. 35 yıl boyunca onunla çok yakın çalışmanın onurunu yaşadım. Her gazeteci üzere kendisinden çok şey öğrendim. Mesleksel mesleği göz kamaştırıyordu. Vefatını duyduğum an hissettiğim, ‘Bizden bir büyüğümüz daha gitti’ duygusuydu. Anısı önünde hürmetle eğiliyorum.
İnanç Özalp (Gazeteci): Sami Bey’in bende her vakit özel bir yeri vardı. Brüksel’e atanmam da değerli rol oynayan isimlerden biriydi. Sami Beyefendi, dış haberleri de Türk basınına yerleştiren kişidir. Kendisini her vakit hürmetle takip ettiğimiz, görüşlerine ehemmiyet verdiğimiz bir büyüğümüzdü. Mevzulara hakimiyeti ve olaylara yaklaşımı her vakit bizlere örnek olmuştur. Birçok şahıstan farklı olaylara bakardı, farklı bir bakış açısına sahipti. Kimsenin aklına gelmeyen ayrıntılara bakardı. Tam bir yol göstericisiydi. Hepimiz için örnek bir isimdi. Bana da birçok husus da yol gösteren biriydi, olaylara nasıl yaklaşmam gerektiği ve olayları nasıl tahlil etmem gerektiği konusunda emeği de yararı üzerimde çoktur. Kendisini kaybetmekten ötürü büyük bir keder duyuyorum.
Oktay Ekşi (Gazeteci): Kendisini uzun yıllardır tanıyorum. Gazetecilikte dürüstlüğüne her vakit hayran olduğum bir dosttu. Yıllardır Milliyet’te çizgisini bozmadan yazmaya devam etti ve yazılarını sonuna kadar sürdürdü. Türk basını ismine da çok pahalı bir isimdi. Dış siyaset hususlarında yazdığı yazılarla da her vakit öğretici olmuştur. Büyük bir kıymetti, kaybı da büyük bir hüzün.
‘Diplomasi gazeteciliğinin hocasıdır’
Taha Akyol (Gazeteci): Sami Beyefendi, Türkiye’de yaşayan tüm kuşakların diplomasi gazeteciliğinin hocasıdır. Milliyet ğazetesinde çalıştığımız sırada kendisinden çok şeyler öğrendim. Engin diplomasi kültürü ve yabancı lisan bilgisi yanında, siyasi tarafsızlığı ve gazeteci dürüstlüğü ile hepimizin hem hocası hem örneği olmuştur. Türkiye’de milletlerarası alakaları ajanslardan takip etmenin ötesinde, olayları yerine giderek takip etme gazeteciliği Lozan devrinde başlamışsa da bunun eksiksiz bir gazetecilik faaliyeti haline gelmesi merhum Sami Ağabeyimiz tarafından gerçekleştirilmiştir. İnanıyorum ki, Türkiye’nin 70 yıllık diplomasi tarihini araştıracak olanlar Sami Kohen’in haberlerine, mülakat ve yazılarına başvuracaklardır. Büyük bir kayıptır. Kendisini derin bir hürmetle anıyorum.
Murat Uzman (Gazeteci): Sami Beyefendi yalnızca bir nesle değil, birçok nesle, dış siyaset muhabirliği, dış siyaset müellifliği nedir, onu gösterdi. Sami Bey’in yazıları her vakit bizlere bir referans oldu. Kendisi son derece alçak istekli, mütevazı biriydi. Üç yazısı çıkınca, kendini en uygun müellif sanıp burnu Kaf Dağı’nda olan biri hiçbir vakit olmadı. Bu daima de böyleydi ve değişmedi. 90’lı yaşlarında olmasına karşın hâlâ muhabirdi ve bir muhabir üzere olaylara baktı ve yaklaştı. Bu da hepimize örnek olması gereken bir özelliğiydi. Hem mesleksel hem de insan olarak örnek bir insandı. Meslek büyüğümüz olarak kendisini hürmet ve rahmetle anıyorum.
‘Faal gazetecilik yapan en eski isimdi’
Cenk Başlamış (Gazeteci): Sami Bey’le 1986 yılında Milliyet Dış Haberler Servisi’ne girdiğimde tanıştım. Gazetecinin dış olaylara nasıl bakması, olayları nasıl yorumlaması gerektiği konusunda kendisinden çok şey öğrendim. Ben 1989 yılında Moskova Bürosu’na gittiğimde daima temasta olduk. Rusya’yı da yakından izliyordu. Duayen bir dış haberci olarak daima yol gösterdi. Sami Bey’in rastgele bir yazısını açın içinde kesinlikle bilgi vardır. Geçen yıl Tahir Özyurtseven’le meskeninde ziyaret ettik. Yaşadığı sıhhat problemlerine karşın inanılmaz sıkıntı şartlarda çalışmaya, yazmaya devam ediyordu. Kendisine olan hürmetim bir kat daha arttı. İsmi Milliyet’le özdeşleşmiş Kohen birebir vakitte Türk basınının aktif gazetecilik yapan tahminen de en eski ismi. Bir dış haberci olarak Sami Bey’e basındaki öncülüğü için teşekkür ediyorum.
Nükhet İpekçi (Abdi İpekçi’nin kızı): Sami Kohen, insanlara ve Dünya’ya, insanca bakışıyla, engin bilgisi ve geniş ufkuyla, candan dostluğuyla, çalışma, yaşama ve yaşatma azmiyle çok özel bir kişilikti. Basındaki gelişmelerin öncülerinden olan Sami Kohen, Milliyet gazetesini yaratan, saygınlığa eriştiren esas şahıslardan biriydi. 70 yıla yakın Milliyet’liliğiyle gazetenin hafızasıydı.
Metin Çorabatır (İltica ve Göç Araştırma Merkezi Başkanı): Sami ağabey, benim için evvel genç bir okuyucu olarak günlük yazılarını zevkle, öğrenerek okuduğum bir köşe muharriri, sonra da duayen bir meslektaşım oldu. Benim rol modelimdi. Türkiye’yi dış dünyaya açan yazardı.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti İdare Konseyi: Çok uzun yıllardır aralıksız gazetecilik ve müelliflik yapan Sami Kohen’i ne yazık ki kaybettik. Dış haberler alanında başarılı ve örnek çalışmalarıyla tanıdığımız Sami Kohen’in ailesine, sevenlerine ve Milliyet gazetesi çalışanlarına baş sıhhati ve sabır diliyor, acılarını paylaşıyoruz.
‘İyi usta, yeterli patrondu’
Cemre Birand: Sami ağabey benim birinci patronumdur. Bana ve benim dışımda birçok bireye dış haberlerde çok şey öğretti. Mesleksel emeği büyük bir insandı. Yeri doldurulmayacak usta, duayen bir ağabeyimizi, büyüğümüzü kaybettik. Mesleksel manada bana çok şey öğretmesinin yanı sıra, Mehmet Ali (Birand) ile aşkımızı onun karşısında yaşadık ve aşk hayatımızda da bize daima takviye oldu. Fikirleri bizim için bedelli bir büyüğümüzdü, saatlerce Mehmet Ali ile karşısına oturup onu dinlerdik. Olağanüstü anlayışlı bir ağabey ve yeterli bir patrondu.Saygı ve rahmetle anıyorum.
(Soldan sağa) 1968 yılı… Altan Erbulak, Füsun Şahin Erbulak, Sami Kohen, Cemre Güngören (Birand), Mehmet Ali Birand.
